Олис сафарга чиққан кунларимнинг бирида қирғизча қалпоқ кийган, ёши ўттизлардан ошган бир йигит билан тасодифан гаплашиб қолдим. Унинг эгнида оҳори кетиб қолган костюм, қўлида эса нимадир солинган кичик бир халтача. У поезд ойнасига бошини қўйганча олис-олисларга ўйчан тикиларди.
Йўл олис. Истайсизми-йўқми, кўнглингиз суҳбатдошни қўмсайди. Манзилга етгунча зерикмасам дейсиз.
Қирғизча қалпоқли ҳамроҳим билан уёқ-буёқдан гаплашиб ўтирдик. Исми Сарибой, экан. Гап орасида кўнглини очиб қолди…
* * *
— Халтачадаги тупроқ, — деди у менинг қўлига қараб-қараб қўяверганимни кўргач. — Оддий тупроқ эмас. Ватанимнинг — Қирғизистонимнинг тупроғи. Эҳ…
Хуллас, ўшанда йигирма иккини уриб қўйган норғул йигит эдим. Бир куни бухоролик Гулғунча деган қиз қўшнимизникига меҳмон бўлиб борди. Жуда кўҳлик ва иболи қиз экан. Тақимига тушган сочлари, бошидаги зардўзи дўппи, қайрилма қошлари, қайтарма лаблари-ю, узун-узун киприклари, бухороча нозланиб қадам ташлашлари мени ўзига ром қилди-қўйди. Шу дарвоза рўпарасидан кетолмай қолдим. Пайқагандим. Кўчага аммалари билан чиққанда мен томон жилмайганча қараб-қараб қўйди.
"Демак, унинг ҳам кўнгли бор, — ўйлардим дарвоза томондан кўз узмай. — Агар тақдиримда бўлса, шу қизга уйланаман…”
Эринмасдан шомгача кўчада сигарет тутатиб ўтиравердим. Ниҳоят Гулғунча ичкаридан қўлида иккита челак кўтарганча чиқиб, қудуқ томон кета бошлади. Ҳа, бундай фурсатни қўлдан бой бериш ғирт аҳмоқлик эди.
Тез-тез юриб унга етиб олдим.
— Сувга кетяпсизми? — сўрадим гапни нимадан бошлашни билмай.
— Ҳа-а, сувга кетяпман! — кулиб жавоб қилди Гулғунча. — Ўзингиз-чи?..
— Мен ҳам.
— Вой, идишингиз йўқ-ку!..
— Сизда бор, етади-да!..
— Тағин қудуққа тушиб кетманг! — ҳазиллашди қиз ҳамон кулишда давом этиб.
— Сиздай қиз учун тушсам тушибман-да!..
Шундай деб секин Гулғунчанинг билагидан олдим.
— Вой, бу нима қилганингиз? — ўзини нари тортди Гулғунча. — Кўриб қолишади.
— Сизни ёқтириб қолдим! — овозим негадир титраб чиқди. — Тушуняпсизми, менга ёқиб қолдингиз!
Гулғунча бу гапимдан сўнг то сувини олиб уйга қайтгунча ғиқ этмади. Жавоб тилаб, қисталанг қилаверганимдан сўнг дарвозага етай деганда, ерга боққан кўйи шивирлади:
— Уяламан!..
* * *
Мен шу биргина сўзни эшитиб, бамисоли телба қиёфасига кириб қолгандим.
Ҳар куни кўчада ўтириб Гулғунчани пойлайдиган бўлдим. Бир ҳафта ичида биз яна икки марта ҳамсуҳбат бўлдик. Севгилимга дардларимни тўкиб солдим. У эса ҳар гал сукут билан жавоб қилаверди. Фақат кетишига бир кун қолганда Зарифа деган олти яшар жиянидан бир энлик хат бериб юборибди.
— Агар чиндан мени севсангиз, — дебди хатида. — Юртимга буткул кўчиб боринг. Шунда ниятларимиз мустажо бўлади…
Ана энди мендек бўй йигитнинг аҳволини тасаввур қилинг. Эртаси куни Гулғунча жўнаб кетди-ю, юрагим потирлаб қолди.
— Мен Бухорога бормасам бўлмайди! — дедим уйга кириб энамга. Ва бўлган гапларни баён қилдим.
Энам сўзларимни индамасдан тинглади. Сўнгра кўзлари ёшланиб мени маҳкам қучоқлаб олди.
— Ёлғизгина дилбандимсан-а! — деди йиғламсираб. — Қандай қилиб сени бегона юртларга жўнатай? Қўй, у қиз сенга бахтсизлик келтиради.
— Ахир, уни севаман! — бақирдим. — Шу пайтгача сўзингизни икки қилдимми, эна? Оқ фотиҳа беринг, бахтимни қувиб етай!..
Узоқ зорланишлардан кейин энам рози бўлди.
— Тўхтаб тур, — деди эртаси куни тонг маҳали астойдил кетишга чоғланганимни кўриб. — Сенга бир нарса берай.
Энам ичкари уйдан халтача олиб чиқди-да, ичига томорқадаги тупроқдан солиб халтачани қўлимга тутқазди.
— Мана бу тупроқ доим ёнингда бўлсин! — уқтирди менга. — Буни кўрганингда ватанингни, мени эслайсан. Бу тупроқ сени балолардан асраса ажабмас!..
Шундан кейин йиғлай-йиғлай, энам мени олис йўлга кузатиб қўйди.
* * *
Бухорога етиб келганимда вақт хуфтонга яқинлаб қолганди. Бегона қишлоқ. Бу ерда ҳам худди биздаги каби яйловлар кўп экан. Гулғунчанинг ҳовлисини сўраб-суриштириб билиб олгач, яйлов томон йўл олдим. Менга шуниси маъқул эди. Севгилим билан хуфиёна учрашиб юрсам, шу орада иш топсам…
Аста-секин кўникиб ҳам кетарман…
Тунни минг азобда, пашшаларга таланиб ўтказдим. Ниҳоят тонг отиб, яйловни қўй-қўзиларнинг маърашлари тутди. Чўпон кекса бир отахон эди. Тезда тил топишиб олдим. Мусофирлигимни, иш қидириб юрганимни айтдим.
— Мен қариб қолдим. — деди отахон. — Анчадан бери ўзимга ўринбосар қидириб юргандим. Қишлоқ одамлари чўпонлик қилишни ор деб билишади. Кел, бугундан бошлаб менинг ўрнимни босгин. Қишлоқ катта. Тирикчилигинг ёмон бўлмайди…
Рози бўлдим. Ахир, Гулғунча билан учрашиб юриш, унинг дийдорига тўйиш учун бу айни муддао эди.
Қария мени қишлоқ катталари билан таништирди. Улар рози бўлишди. Кўрибсизки, телбанинг ишини Худо ўнглабди деганларидек, эртаси кунданоқ чўпонлик таёғини қўлимга олдим…
Орадан бир кун ўтди. Шом маҳали қўй, эчкиларни эгаларига тарқатиб бўлиб яйловдаги чодир томон кетиб борардим. Шу пайт орқадан кимдир мени чақираётгани қулоғимга чалинди. Овоз қиз боланики. Юрагим ҳаприқиб ортга ўгирилдим. Не кўз билан кўрайки, Гулғунча чопиб келарди.
Уни кўриб сал қурса ағдарилиб тушаёздим.
Оҳ, суюклигим! Қанчалар беғубор ва кўркамсан!..
У югуриб келиб ўзини бағримга отди ва йиғлаб юборди.
— Мен… Келмайсиз деб ўйловдим! — деди Гулғунча йиғи аралаш. — Шунчаки гап отгансиз, ҳаммаси қишлоғингизда қолиб кетди деб ич-этимни еб эдим…
— Сизни унутиб бўларканми? — хўрсина-хўрсина сўз қотдим. — Мен ҳамма нарсадан кечиб келдим…
* * *
Шу кундан эътиборан биз ҳар тунда бекитиқча учрашадиган, сўйлашиб тўймайдиган бўлдик. Афсуски, бахтли онларимиз узоққа чўзилмади.
Якшанба куни Гулғунчани кузатгач, чодирга кириб эндигина човгумдаги чойни пиёлага қуйишга тутинган эдимки, отларнинг дупур-дупури, кимларнингдир бўралаб сўкингани атрофни тутди.
Ҳовлиқиб ташқарига чиқдим. Қаршимда уч отлиқ турарди. Мени кўриб улардан бири отдан тушди. Бу йигитни илгари кўрмаганман. Узун бўйли, қорачадан келган, қиррабурун эди.
У қўлидаги қамчини ўйнатганча менга яқинлашди.
— Ҳа келгинди, бизнинг қизларни йўлдан урадиган бўлдингми ҳали? — деди у дағдаға билан.
— Шоди, — отда ўтирганлардан бири гап қистирди. — Хотинингни илиб кетсаям индамай қолаверасанми?
— Мен-а? — қутургандан қутурди рўпарамдаги йигит. — Буни-чи, сўйиб ташлайман, сўйиб!.. Вей, нимага Гулғунчанинг бошини айлантиряпсан?
— Уни севаман! — дедим тап тортмай. — Гапинг борми?..
Бўш келмаганимни кўрган шериклар ҳам отдан тушиб мени ўраб олишди.
— Қани, кўрсат ўзингни! — деди Шоди деганлари. — Зўрга ўхшайсан-ку!
— Менинг муштлашиш ниятим йўқ. Жўралар, қўйинглар!
— Вей, кимсан ўзинг? — иягимдан тутди Шоди. — Ҳозир…
— Қўлингни торт! — уни силтаб ташладим.
Шу тобда орқамда тургани белим аралаш тепди. Қалқиб кетдим. То ўзимни ўнглаб улгургунча улар кетма-кет тепкилай кетишди…
Уч барваста йигитга бас келиш, мушт-тепкилардан қочишнинг сира имкони йўқ эди. Охири йиқилиб тушдим. Энди улар дуч келган еримга тепа бошлашди.
— Чўнтакларини ковла! — буюрди кимдир шеригига. — Борини тортиб ол! Қишлоғига пиёда кетсин!..
Ёнимда тупроқ солинган халтачадан бўлак ҳеч вақо йўқ эди. Улар халтачани қўйнимдан суғуриб олишди.
— Қара, тилласи бор экан! — хохолаб кулиб юборди Шоди. — Ҳозир бу «тилла»ларни ерга тўкамиз!..
Қанча азобласалар чидардим. Бироқ унинг халтачани очиб тупроқни ерга тўкишга тутинганини кўргач, жоним чиқиб кетаёзди.
Жонҳолатда Шодининг оёғига ёпишиб, болдиридан маҳкам тишладим.
— Тегма!.. Тупроққа тегма!.. — бақирардим сўнгсиз тепкилар келиб тушаётганига қарамай оғриқ зарбига дош беролмай йиқилиб тушган рақибимни маҳкам босиб. — Ҳаққинг йўқ, аблаҳ!..
Билмадим. Ўзимни идора эта билмай, Шодини бўғиб олган эканман. Шериклари ҳам мени ажратиб ололмади.
Орадан қандайдир сониялар ўтгач, кўзларим мошдек очилиб қўлимни унинг томоғидан тортиб олдим ва ўрнимдан турдим.
Бояги шериклари ғойиб бўлишибди. Шоди эса…
Уни ўлдириб қўйгандим. Бечора кўзлари, оғзи очилган кўйи қолиб кетганди…
Мени бироздан сўнг маҳалла аҳли тутиб милицияга олиб борди. Бу орада Гулғунчанинг отасидан ҳам таёқ еганим эсимда. Ҳаммаёғим момоталоқ ҳолда турмага тушдим. Етти йил беришди…
Мана, муддатни ўтаб ватанга қайтяпман… Халтачамдан бўлса, ҳатто турмадагилар ҳам айира олишмади…
Фақат… Алам қилади. Гулғунчани ўша-ўша қайтиб кўрмадим…
Ҳойнаҳой, турмушга чиқиб, фарзандли ҳам бўлгандир…
Кошкийди уни тағин бир марта кўрсам…
Қаршимдаги бу йигитга зимдан назар соларканман, ҳайратдан ёқа ушлагим келарди. Шу каби ватанини қаттиқ севадиган, севгисига содиқ инсонлар кўпаяверса дердим.
Manba: 24soat.com -Saytdan olindi.
Ushbu ma'lumot dan olindi!
< ! > DO'STLARINGIZGA YUBORING:
Quyidagi yangiliklarni o'qing dod devorasiz:
2222222
| 
